Kozybayev University және Аризона Университетінің серіктестігі. Жоғары мектептің жаңа көкжиектері

М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті (Kozybayev University) – бай тарихы бар ЖОО. Ел мен өңір экономикасының даму векторына сүйене отырып, университет заманауи білім беру бағдарламаларын ұсынады. 2025 жылғы «Атамекен» рейтингінде ЖОО-ның үш білім беру бағдарламасы жүлделі орындарға ие болды және 21 бағдарлама үздік 10-дыққа енді. Университет сонымен қатар 21 қазақстандық университеттің арасынан Qs Asia University Rankings 2025 рейтингіне енді.

Kozybayev University халықаралық ынтымақтастық бойынша үлкен жұмыс жүргізуде. Бір жыл бұрын ол ASIIN Global University Excellence Network (AGUNE) – ASIIN инженерия, информатика, жаратылыстану ғылымдары және математика саласындағы оқу бағдарламаларын аккредиттеу жөніндегі Неміс агенттігі құрған Озық университеттердің жаһандық желісінің алғашқы негізін қалаушылардың бірі болды.

Аризона Университеті мен Kozybayev University серіктестігі – «Study in Kazakhstan» тұжырымдамасының маңызды буыны бола отырып, ол дарынды жастар мен ғалымдар үшін елімізде ғана емес, халықаралық ауқымда да үлкен перспективалар ашады. Ректор Ербол ИСАКАЕВПЕН әңгімеміз жетекші америкалық жоғары оқу орындарының бірінің филиалының жұмысын бір жолға қою және оның алғашқы нәтижелері туралы болады.

– Ербол Маратұлы, Аризона Университетінің филиалы Қазақстандағы жоғары білім беру саласындағы интернационалдандырудың жаңа толқынының ізашарлары болып табылады. Біраз филиалдың бастауына тоқталып өтейік, оның ашылуына не себеп болды? Америкалық серіктестермен қарым-қатынас орнату үшін неліктен стратегиялық серіктестік моделі таңдалды? Бұл модельдің мәні мен артықшылықтары қандай?

– АҚШ-тың Аризона Университеті мен М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің стратегиялық серіктестігі Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың бастамасымен жоғары білім беруді интернационалдандыру жөніндегі дәйекті саясаттың нәтижесі болды. Аризона Университетінің делегациясымен алғашқы кездесу 2021 жылы өтті. Келешекте Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрлігі осы әріптестікті іске қосу бойынша орасан зор жұмыс атқарды. Біз министр Саясат Нұрбекке осы жобаның сәтті іске қосылуы мен дамуында шешуші рөл атқарған жеке қатысқаны және ұдайы назар аударғаны үшін алғыс айтамыз.

Аризона Университетімен стратегиялық серіктестік моделі бізге білім беру бағдарламаларын бірлесіп жүзеге асырудан бастап ғылыми-зерттеу ынтымақтастығына және америкалық оқытушылар мен ғалымдарды тартуға дейін толыққанды өзара іс-қимыл жасауға мүмкіндік берді. Осының арқасында біздің студенттер өздері туып өскен өңірде әлемдік деңгейдегі білімді, ал оқытушылар кәсіби өсу және халықаралық академиялық бастамаларға қатысу мүмкіндігін алады.

– Америкалық серіктестеріңіз туралы айтып бере аласыз ба, олар кім, олардың жобаға қатысуы және серіктестік мақсаттары қандай? Олар бәсекелестіктен қорықпай ма, өйткені Қазақстанда оқу студенттерге АҚШ-тағы бас ЖОО-ға қарағанда он есе арзанға түседі? АҚШ-тағы бас ЖОО-да және Қазақстандағы филиалда оқуды ұйымдастыру қағидатында айтарлықтай айырмашылықтар бар ма?

– Аризона Университеті – әлемдегі ең үздік 100 университеттің қатарына кіретін АҚШ-тың жетекші зерттеу университеттерінің бірі. Бұл ғасырдан астам тарихы, күшті академиялық беделі және халықаралық білім берудегі белсенді ұстанымы бар танымал университет. Университет сонымен қатар ғылыми зерттеулердегі жетістіктерімен танымал. Университет ғалымдары агротехнология, су ресурстары, биотехнология, гендік инженерия және тау-кен ісі сияқты салалардағы зерттеулердің көшбасшылары болып табылады. Сонымен қатар, олар NASA-мен бірлесіп ғарышты зерттеудің озық жобаларына қатысады.

Аризона Университеті халықаралық кампустарды белсенді дамытуда, онда студенттер бас ЖОО-ның стандарттарына толық сәйкес білім алады. Бүгінгі таңда Аризона Университетінде Қытай, Біріккен Араб Әмірліктері, Үндістан, Индонезия, Перу және т. б. елдерде жұмыс істейтін 17 микрокампус бар.

Аризона Университетінің біздің жобаға қатысуы жан-жақты. Ол мыналардан тұрады:

• қос дипломды және бірлескен (халықаралық) білім беру бағдарламаларын іске асыру;

• білім беру процесінің мониторингін және сапаны бақылауды қамтамасыз ету;

• тағылымдамалар және оқытушылардың біліктілігін арттыру;

• сандық платформалар мен кітапханаларға толық қолжетімділікті қамтамасыз ету;

• Kozybayev University кампусында онлайн және офлайн форматта оқытуға қатысу.

Ынтымақтастықтың негізгі бағыттарының бірі – бірлескен ғылыми зерттеулер мен жобаларды іске асыру, оның шеңберінде қазақстандық және америкалық ғалымдар басым ғылыми салалардағы өзекті міндеттерді шешу үшін сараптамалық ресурстарды біріктіреді.

Бәсекелестік мәселесіне келетін болсақ, онда керісінше, Аризона Университеті біздің кампусты ішкі бәсекелестік емес, жаһандық академиялық қатысуды кеңейту нүктесі ретінде қарастырады. Біздің ортақ мақсатымыз – бүкіл әлемдегі студенттерге, соның ішінде АҚШ-қа тікелей бару экономикалық немесе басқа себептермен қиын болуы мүмкін елдерге сапалы америкалық білім беру. Дәл осы тұрғыда Қазақстанда оқу құны бәсекелестік емес, артықшылық болып табылады. Қазақстандық кампуста оқу АҚШ-қа қарағанда әлдеқайда арзан болғанына қарамастан, студенттерге қойылатын талаптар мен оқыту сапасы бірдей жоғары болып қалатынын түсіну маңызды.

Оқытуды ұйымдастыруға келетін болсақ, айырмашылықтар өте аз.

Біз бірлесіп әзірленген оқу бағдарламаларын, силлабустарды қолданамыз, ал оқыту Америка мен Қазақстанның жоғары білім стандарттары бойынша ағылшын тілінде жүргізіледі. Студенттер толық академиялық жүктеме алады. Бұл ретте біз үшін Аризона Университеті Kozybayev University кампусында бағдарламалар іске асырылатын мәдени контексті жоғары бағалайтыны және қолдайтыны маңызды – мәдениетке, тарихқа және қазақ тіліне байланысты пәндерді отандық оқытушылар қазақстандық стандарттар бойынша толық көлемде оқытады.

Сонымен қатар, жақында, 2025 жылғы сәуірде Қазақстан Республикасының Ғылым және жоғары білім министрі Саясат Нұрбек бастаған Kozybayev University делегациясының Аризона Университетіне ресми сапары өтті, бұл жобаның жоғары білім саласындағы ұлттық саясат контекстіндегі маңыздылығын атап көрсетті.

Сапар қолданыстағы ынтымақтастықты кеңейтуге және оның келесі кезеңіне өтуге, соның ішінде бизнес және қоғамдық денсаулық сақтау бойынша жаңа академиялық бағыттарды іске қосуға, өзара іс-қимылдың ғылыми құрамдас бөлігін күшейтуге, республикалық және өңірлік мәселелерді шешуге бағытталған бірлескен ғылыми жобаларды іске асыруға, академиялық ұтқырлық бағдарламаларын кеңейтуге, сондай-ақ индустриялық әріптестерді бірлескен ғылыми бастамаларға біріктіруге бағытталған.

Kozybayev University делегациясы Аризона Университетінің жаңа президенті доктор Суреш Гаримелламен ресми кездесу өткізді. Бұл оның шетелдік микрокампус өкілдерімен алғашқы кездесуі болды, бұл жобаның ерекше маңыздылығын көрсетеді. Президент Гаримелла қол жеткізілген нәтижелерді жоғары бағалады, Петропавлдағы филиал ең қарқынды дамып келе жатқан жоғары оқу орындарының бірі ретінде атап өтті және Аризона Университетінің біздің микрокампусты одан әрі дамытуға және стратегиялық әріптестікті тереңдетуге стратегиялық мүдделілігін растады.

– Алыс шетелден келген студенттер көп пе және оларды қандай білім беру бағдарламалары қызықтырады? Жалпы, оқуға түсушілердің географиясы қандай?

– Бастапқыда жоба негізінен қазақстандық студенттерге бағытталды, алайда қазір біз Қытай, Әзірбайжан, Өзбекстан, Қырғызстан, Ресей, Үндістан, Пәкістан, Моңғолия, Африка және басқа да жақын және алыс шетел жастарының қызығушылығын байқап отырмыз. Ақпараттық технологиялар және биотехнология саласындағы бағыттар ерекше сұранысқа ие, бірақ биыл рекрутингтік сапарлар барысында инклюзивті білім беру бағдарламаларына да жақсы сұраныс байқалады.

2024 жылға дейін түсушілердің географиясы Қазақстанның барлық өңірлерін қамтыды. 2024 жылы бізге ІТ бағдарламасына алғашқы шетелдік тіркелді – бұл Ресей Федерациясының Екатеринбург қаласынан келген Рохин Егор. Қазір ол 1 курсты бітіріп, жақсы академиялық нәтижелер көрсетіп, Kozybayev University халықаралық студенттер қауымдастығын басқарады.

Біз Қазақстанда да, шетелде де кәсіби бағдар беру бойынша үлкен жұмыс жүргізіп жатырмыз және Петропавлда халықаралық студенттер қауымдастығын қалыптастыру үшін жақсы әлеуетті көріп отырмыз. Сонымен қатар,

Аризона Университетімен стратегиялық серіктестік аясында жаңа қос дипломды білім беру бағдарламаларын кезең-кезеңімен ашу жоспарлануда. 2032 жылға қарай олардың саны онға жетеді, бұл М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінде толыққанды халықаралық академиялық ортаны қалыптастыру жолындағы маңызды қадам болады.

Мұндай бағдарламалардың спектрін кеңейту университеттің академиялық беделін жаһандық деңгейде нығайтып қана қоймай, сонымен қатар шетелдік студенттер контингентінің тұрақты өсуіне берік негіз болады.

Ғылым және жоғары білім министрлігі қазақстандық жоғары оқу орындарының танымалдылығын арттыруға және білім беру туризмін дамытуға белсенді ықпал ететінін атап өткім келеді. Қазақстанда және шетелде Study in Kazakhstan брендімен ауқымды көрмелер өткізіледі. Kozybayev University өзінің білім беру бағдарламаларын, соның ішінде Аризона Университетінің бағдарламаларын ұсына отырып, осы бастамаларға белсенді қатысады. Мұндай іс-шаралар ел ішінде және шетелде қазақстандық жоғары білім беруді ілгерілету үшін біртұтас экожүйені қалыптастыра отырып, жұртшылық, университеттер, жұмыс берушілер мен мемлекеттік органдар арасындағы диалог үшін маңызды алаңға айналады. Министрліктің бұл бағыттағы қолдауы Қазақстанның Орталық Азияның өңірлік білім беру хабы ретіндегі ұстанымын нығайтуда шешуші рөл атқарады.

Бүгінде Қазақстанның жоғары оқу орындарында 31 500-ден астам шетелдік студент оқиды – бұл біздің елімізде оқуға деген қызығушылықтың артып келе жатқанын көрсететін рекордтық көрсеткіш. Дарынды жастар үшін жаһандық бәсекелестіктің күшеюі, сондай-ақ Қазақстандағы шетелдік университеттер филиалдары санының қарқынды өсуі жағдайында (бүгінгі таңда олардың саны 30-дан асады) университеттер сапаға ғана емес, стратегиялық тартымдылыққа да ұмтылады. Мұндай орта инновацияларды, академиялық ұтқырлықты дамытуды, тәжірибе алмасуды және серіктестік желіні кеңейтуді ынталандырады. Осы тұрғыда Kozybayev University-дің бағдарламаларды ілгерілету мен студенттерді тартудағы күш-жігері Қазақстанда ашық, бәсекеге қабілетті және сұранысқа ие жоғары білім беру жүйесін құрудың кең стратегиясының бір бөлігіне айналуда.

– Бiлiм берудiң мұндай төмен құны бiлiктi педагогтерді, соның iшiнде АҚШ-тан келген оқытушыларды оқу процесiне тартуға мүмкiндiк бере ме?

– Иә, бұл серіктестік үлгісінің ерекшеліктерінің арқасында мүмкін болды. Оқытуға АҚШ-тан келген оқытушылар қатысады, сонымен қатар біздің оқытушыларға тәлімгерлік етеді.

2024–2025 оқу жылында Аризона Университетінен 14 оқытушы сабақ беруге тартылды.

Олардың көпшілігі тек онлайн режимде ғана емес, Петропавл қаласына барған кезде сол жердегі кампуста да сабақ бергенін атап өткім келеді.

Аризона Университетінің тартылған оқытушылары қатарына әрқайсысы өз саласында жоғары халықаралық беделге ие танымал ғалымдар мен тәжірибешілер кіреді. Олардың ішінде:

• Профессор Род Винг («Биотехнология» бағыты) – өсімдіктер геномикасы саласындағы әлемдік аты бар ғалым. Күріш пен бидай геномдарын декодтау жұмыстарын қоса алғанда, азық-түлік қауіпсіздігіне қатысты ірі халықаралық зерттеу жобаларының жетекшісі.

• Профессор Тони Спаркс («Инклюзивті білім беру» бағыты) – арнайы педагогика және білім беру саясаты саласындағы сарапшы. Инклюзивті білім беру бағдарламаларын әзірлеуде және ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеу үшін мамандар даярлауда көп жылдық тәжірибесі бар.

• Профессор Диана Дейли («Ақпараттық технологиялар» бағыты) – цифрлық медиа және білім беру технологиялары саласындағы маман. Оқытуда АТ-ді қолдануға және интерактивті білім беру платформаларын әзірлеуге байланысты жобалардың жетекшісі.

• Профессор Ирина Панюшкина («Экология және қоршаған орта» бағыты) – жетекші климатолог және дендрохронология маманы. Ұзақ мерзімді климаттық өзгерістер мен экожүйелердің тұрақтылығын зерттейді.

• Профессор Кевин Фитцсиммонс – тұрақты ауыл шаруашылығы және аквамәдениет саласындағы әлемдегі жетекші мамандардың бірі. Азық-түлік қауіпсіздігін жақсартуға және су ресурстарын тұрақты пайдалануға бағытталған зерттеу бастамаларына белсенді қатысады.

Сонымен қатар, біздің бағдарламаларымызда университетіміздің штатына қабылданған шетелдік профессорлар да сабақ береді. Биылғы оқу жылында екі профессор жұмысқа кірісті:

• Профессор Андреа Зукколо – Италия, АҚШ, Сауд Арабиясы және Орталық Азия университеттері мен ғылыми орталықтарында тәжірибесі бар өсімдіктер геномикасы және биоинформатика саласындағы халықаралық сарапшы, бұрын Аризона геномика институтында биоинформатика тобын басқарған және өсімдіктер мен жануарлар геномдарының реттілігі бойынша әлемдегі жетекші жобаларға қатысқан.

• Профессор Джелал Чекен – бағдарламалық жаса0тама, IoT және киберқауіпсіздік саласындағы қолданбалы жобаларды оқыту және жұмыс істеуде жиырма жылдан астам тәжірибесі бар ақпараттық технологиялар саласындағы сарапшы.

Kozybayev University Аризона Университетінің қолдауымен отандық оқытушылардың кәсіби дамуы мен біліктілігін арттырудың кешенді жүйесін құруда. Ағылшын тілінде оқыту дағдыларын дамытуға және халықаралық білім беру стандарттарын оқу процесіне біріктіруге ерекше назар аударылады. Мұның бәрі ағылшын және көпмәдениетті академиялық ортада тиімді жұмыс істей алатын оқытушылардың тұрақты кәсіби қауымдастығын қалыптастыруға мүмкіндік береді.

– ЖОО-да оқытудың қолданыстағы үлгілері туралы толығырақ айтып беріңізші. Олардың айырмашылықтары қандай?

– Бүгінгі таңда Kozybayev University-де талапкерге оқытудың екі негізгі моделі қолжетімді, олардың әрқайсысы Аризона Университетімен өзара іс-қимылдың әртүрлі форматтарын болжайды және әртүрлі дипломдар алуға әкеледі.

Бірінші модель – қос дипломды бағдарламалар. Студент бір уақытта екі университетке қабылданады: Kozybayev University және Аризона Университеті. Ол америкалық ЖОО-ның талаптарына толық сәйкес келетін интеграцияланған бағдарлама бойынша ағылшын тілінде оқиды. Бағдарлама Қазақстанда 3,5 жыл, Америкада жарты жыл (1 семестр) өтеді. Сонымен қатар, әр оқу курсында студенттерде тек Аризона Университеті өткізетін пәндер бар, олар онлайн-офлайн форматта біріктірілген. Жалпы, курс көлемінің 70%-ы біздің университетке, ал 30%-ы Аризона Университетіне беріледі. Оқуды аяқтағаннан кейін студент екі диплом: біздің дипломды және Аризона Университетінің дипломын алады.

Екінші модель – бірлескен (халықаралық) бағдарламалар. Студент тек біздің университетке қабылданады, Аризона Университеті мойындаған бағдарлама бойынша оқиды. Оқыту толығымен біздің университет базасында, қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде өтеді. Кейбір курстарды Аризона Университетінің оқытушылары сапарлар кезінде және шетелдік оқытушылар өткізеді. Бағдарламаны аяқтағаннан кейін студент бағдарламаның америкалық университеттің академиялық талаптарына сәйкес келетінін растайтын Аризона Университетінің ресми мойындалған университетінің дипломын алады. Мұндай тану біздің түлектеріміздің еңбек нарығындағы бәсекеге қабілеттілігін айтарлықтай арттырады.

– Аризона Университетінің Kozybayev University-де алған дипломы америкалық дипломнан өзгеше бола ма?

– Жоқ, диплом АҚШ түлегі алатын дипломмен бірдей. Оны тікелей Аризона Университеті шығарады, бүкіл әлемде мойындалады және студенттің сол бағдарламадан өткенін және бас кампустағы студенттер сияқты академиялық талаптарға сай болғанын растайды.

Келесі жылы Kozybayev University Аризона Университетімен бірге айтулы оқиғаны –студенттердің алғашқы бітіруін атап өтетінін айрықша айтып өткім келеді. Іс-шараға қазақстандық тараптан басқа біздің америкалық серіктестеріміз де қатысады. Сонымен қатар, Тусонға жақында жасаған сапарымызда біз Президент Гаримелланы ресми түрде шақырдық және оның алдын ала келісімін алдық.

Бұл тек өңір үшін ғана емес, бүкіл ел үшін бірегей үлгі боларлық іс болады. Қазақстан тарихында тұңғыш рет қос дипломды бағдарламалар аясында білім алған шетелдік университет филиалының 30-дан астам түлегі бірден екі ЖОО-ның – қазақстандық және американдық ЖОО-ның дипломдарына ие болады. Бұл түлектерге жаһандық еңбек нарығында жаңа көкжиектер мен мүмкіндіктер ашады.

Бұл жетістік отандық білім беруді әлемдік академиялық кеңістікке табысты интеграциялаудың жарқын үлгісі және Қазақстанды Орталық Азияның білім беру хабы ретінде қалыптастыру жолында жасалған маңызды қадам.

– Гранттар қалай бөлінеді және коммерциялық негізде оқудың құны қанша?

– Мемлекет басшысының халықаралық білім беруді қолдау жөніндегі бастамасы аясында бағдарламаларға, оның ішінде мақсатты гранттарға мемлекеттік гранттар бөлінеді. Яғни,

қазақстандық жастардың тегін оқуға мүмкіндігі бар. Гранттарды жалпы конкурстың қорытындысы бойынша республикалық комиссия бөледі.

Ақылы оқыту да қарастырылған, бірақ сапасы сақталған кезде құны АҚШ-қа қарағанда 3-4 есе төмен. Қос дипломды бағдарламаларда оқу құны жылына 5 000 000 теңгені, бірлескен (халықаралық) бағдарламаларда – жылына 2 500 000 теңгені құрайды. Университеттік жеңілдіктер жүйесі де бар. Осылайша, біз халықаралық білім берудің жоғары қолжетімділігін қамтамасыз етеміз.

Салыстыру үшін, біздің білім беру бағдарламаларымыз бойынша Аризона Университетінде оқу құны: Data Science – 3 39 340 (~17,5 млн теңге), Applied Biotechnology – 4 42 300 (~18,8 млн теңге), Special Education – 3 39 600 (~17,6 млн теңге). Бұл шығындарға тұру, тамақтану және ұшу құнын қосу қажет. Осылайша, ақылы негізде оқу кезінде де АҚШ-тағы оқумен салыстырғанда экономикалық пайда айқын.

– Талапкерлерді оқу қиын ба деген ең маңызды сұрақ толғандырады, қаншасы оқу барысында оқудан шығып қалады?

– Оқу, әсіресе қос дипломды бағдарламаларға байыпты қатысуды талап етеді. Барлық пәндер ағылшын тілінде оқытылады, жобалық тәсіл қолданылады. Алайда, жүйе студентті қолдау үшін құрылған: академиялық эдвайзерлер, тәлімгерлер, курстарды игерудің икемді қарқыны. Бұл жерде маңыздысы – студенттің оқуға деген ынтасы мен ниетінің болуы. Әрине,

ең бастысы – ағылшын тілін жақсы білу. Біздің қос дипломды бағдарламаларға түсу үшін ең төменгі В1 деңгейі қажет, бірақ бірінші курстың соңында оқуды сәтті жалғастыру үшін В2 деңгейі қажет.

Ол үшін біз және Аризона Университеті қарқынды тілдік курстарды қолданамыз және жалпы алғанда, біз оқудың алғашқы екі жылында күшті тілдік қолдау көрсетеміз.

– АҚШ-та семестрді аяқтау бағдарламасы қандай бастапқы білім мен дағдыларды береді? Онымен байланысты барлық шығындар грант есебінен өтеледі ме?

– Study Arizona бағдарламасына қатысу – біздің университеттің халықаралық кампусы ұсынатын ең жарқын және трансформациялық тәжірибелердің бірі. Осы бастама аясында студенттер Аризона Университетінде бір академиялық семестр өткізеді, онда олар Тусон қаласындағы әлемдегі жетекші зерттеу жоғары оқу орындарының бірінің кампусында университеттің шынайы өмірін сезінеді. Семестрдің АҚШ-та өтуі Kozybayev University студенттері үшін шетелде оқу мүмкіндігі ғана емес, академиялық және жеке өсудің құнды кезеңі болады.

Семестрдің АҚШ-та өтуі Kozybayev University студенттері үшін шетелде оқу мүмкіндігі ғана емес, академиялық және жеке өсудің құнды кезеңі болады. Аризона Университетінің кампусында олар жаһандық білім берудің ең жоғары стандарттарына сәйкес келетін және ХХІ ғасырда кәсіби көшбасшылықтың негізін құрайтын білім мен дағдыларды алады. Америкалық жүйеде оқыту, әртүрлі елдердің балаларымен бірге сабақтарға қатысу, әлемдік деңгейдегі оқытушылармен тұрақты өзара іс-қимыл – осының барлығы академиялық дербестікті, өзіне деген сенімділікті, сыни ойлауды және ағылшын тілінің жоғары деңгейін дамытады. Қысқа мерзім ішінде студенттер кәсіби ортада маңызды бәсекелестік артықшылыққа айналатын маңызды дағдыларды игереді.

Болашақ биотехнологтар үшін Аризонада оқу молекулалық биология, генетика және қолданбалы технологиялардың түйіскен жерінде жұмыс істеуді білдіреді. Студенттер микроорганизмдерді өсіру әдістерін, гендік инженерияны, биологиялық деректерді статистикалық өңдеуді және заманауи өндірістік биопроцестерді меңгеру арқылы курстардан өтеді. Зерттеу дағдыларын дамыту үшін бағдарламада интеграциялық жоба қарастырылған, онда әрбір студент саланың нақты сұраныстарына барынша жақын практикалық мәселені шешеді.

Инклюзивті білім беру бағытындағы студенттер АҚШ-та бағдарлама бойынша оқитын болады, онда ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалармен жұмыс істеудің тәжірибеге бағытталған тәсілдері алдыңғы қатарға шығады. Курстар тек теориялық дайындықты ғана емес, сонымен қатар инклюзия жүйелі түрде жүзеге асырылатын америкалық мектептерді жұмысқа терең тартуды да қарастырады. Студенттер білім беру саласындағы нақты сын-қатерлерге бағдарланған жеке жобаларды әзірлейтін болады.

Болашақ IT-мамандар цифрлық трансформацияның мәніне енеді. Студенттер озық ЖИ алгоритмдері мен архитектураларын ғана емес, сонымен қатар күрделі IT-жобаларды басқаруды, деректермен жұмыс істеуді және пайдаланушылардың қатысуы жоғары цифрлық шешімдерді жасауды үйренеді. Пәнаралық – технология мен өнердің қиылысы, деректерді визуализациялау және цифрлық мәдениетке ерекше назар аударылады.

Әр бағыт студенттерді біліммен ғана емес, дүниетаныммен де байытады. Нағыз академиялық еркіндік жағдайында олар сыни тұрғыдан ойлауға, халықаралық топтарда жұмыс істеуге, әлемдік стандарттар деңгейінде зерттеулер жүргізуге үйренеді. Аризона Университетіндегі семестр өсу нүктесіне айналады – интеллектуалды, кәсіби және жеке тұлға, жастарға жаһандық академиялық және технологиялық қоғамдастыққа есік ашады.

Білім беру гранты бойынша оқитын студенттерге арналған Study Arizona бағдарламасы бойынша шығыстар Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің қолдауымен Kozybayev University қаражаты есебінен жабылады.

– Филиал Солтүстік Қазақстан облысының ағымдағы өміріне қалай енгізілді, ЖОО-да кадрлар даярлауды өңірдің міндеттерімен үндестіре алдыңыз ба?

– Kozybayev University мен Аризона Университетінің стратегиялық әріптестігін құру ЖОО-ның өзі үшін ғана емес, бүкіл Солтүстік Қазақстан облысы үшін де маңызды қадам болды. Жергілікті атқарушы органдардың үлкен қолдауымен және Солтүстік Қазақстан облысының әкімі Ғауез Торсанұлы Нұрмұхамбетовтың жеке қатысуымен іске асырылатын бағдарламаларымыз – бұл оқшауланған білім беру құрылымы емес, оның қажеттіліктері мен стратегиялық басымдықтарымен тығыз байланыста жұмыс істейтін өңірлік өмірдің органикалық кіріктірілген бөлігі.

Біз әкімдік тарапынан қолдауды сезінеміз: студенттер үшін жайлы өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ететін заманауи жатақханалар, ал оқытушылар үшін – жеке тұрғын пәтерлер салынды. 23-тен астам зертхананы қамтитын жаңа оқу-зертаналық корпус пайдалануға берілді. Өңір тарапынан осындай инфрақұрылымдық және институционалдық қолдау бізге серпінді дамуға, тартымды білім беру ортасын құруға және облыстың дамуына үлес қосуға мүмкіндік береді.

Білім беру бағдарламалары ақпараттық технологиялар, биотехнология, агротехнология, инженерия, инклюзивті білім беру және бизнес сияқты саланы дамытудың перспективалық бағыттарын ескере отырып әзірленеді. Бұл дерексіз оқу жоспарлары емес – бұл Солтүстік Қазақстан экономикасы мен қоғамы алдында тұрған сын-қатерлер мен сұрауларға бағытталған нақты тректер.

Университетке бизнес, облыс кәсіпорындары, мемлекеттік қызмет, білім беру секторының өкілдері белсенді қатысады – олар білім беру бағдарламаларын талқылауға қатысады, студенттерді практикаға қабылдайды, түлектердің құзыретіне нақты сұраныстарды тұжырымдайды. Осының арқасында университеттің икемді, заманауи және өңір үшін пайдалы болуына мүмкіндік беретін кері байланыс жүйесі қалыптасуда.

Сонымен қатар, ЖОО жаңа тартымды орынға айналады – бұл өңір имиджінің өсуіне ықпал етеді, Қазақстанның басқа аймақтарынан және шетелден оқытушылар мен студенттерді тартады, халықаралық ынтымақтастық пен технологиялық алмасуға мүмкіндіктер ашады.

Осылайша, университетіміздің Аризона Университетімен серіктестіктегі миссиясы мамандарды даярлау шеңберінен шығады – ол Солтүстік Қазақстан облысының тұрақты дамуының негізін құра отырып, өңір үшін зияткерлік және инновациялық ресурс ретінде жұмыс істейді.

– Аризона Университетімен ғылыми ынтымақтастық қандай бағыттар бойынша жүзеге асырылады? Қандай жобалар мен шешімдер жүзеге асырылуда?

– Аризона Университетімен ғылыми ынтымақтастық Kozybayev University зерттеу әлеуетін дамытудың маңызды және негізгі векторларының біріне айналды. Аризона Университетінің жетекші ғалымдарымен бірлесе отырып, біздің университет су ресурстарын, агрогеномиканы, тұрақты ауыл шаруашылығын, биотехнологияны, ветеринарияны және жаңа буын материалдарын қамтитын ауқымды пәнаралық жобаларды жүзеге асырады. Бұл ынтымақтастық зерттеулердің жоғары академиялық деңгейін ғана емес, сонымен қатар аймақтың өндірістік міндеттерімен тығыз байланысты қамтамасыз етеді.

Қолданбалы құны жоғары жобаларға басымдық беріледі. Осылайша, профессор Чарльз Герба мен профессор Ирина Панюшкинаның ғылыми жетекшілігімен Kozybayev University ғылыми қызметкерлерімен бірлесіп ауыл шаруашылығы өндірісіндегі тәуекелдерді азайтуға және фермерлер үшін цифрлық шешімдерді жасауға бағытталған су сапасына микробиологиялық бағалау жүргізілуде.

Агрогеномикада Kozybayev University агрокомпетенция орталығы Аризона Университетінің геномика институтымен бірлесіп белсенді жұмыс істейді. Зерттеулер бидайдың төзімді сорттарын таңдауға және биоинформатиканы дамытуға бағытталған. Kozybayev University-дегі бұл зерттеулермен профессор Андреа Зукколо, доктор Сәуле Мусурова, профессор Алтын Шаяхметова Аризона Университетінің профессоры Род Винг және Доктор Дарио Копеттимен бірлесе отырып айналысады.

Kozybayev University-дің Аризона Университетінің Агрономия және қоршаған орта колледжінің деканы профессор Шейн Берджесс бастаған «Тұрақты аграрлық даму консорциумы» трансформациялық жобасына қатысуы ерекше маңызға ие болды. Жобада профессор Элизабет Арнольд (топырақ микробиологиясы), профессор Джой Бланкиншип (микробиогеохимия), доктор Кевин Фицсиммонс (аквамәдениет), сондай-ақ Kozybayev University профессоры Алтын Шаяхметова жұмыс істейді. Міндеттердің қатарында демонстрациялық агростанцияны іске қосу, регенеративті технологияларды енгізу және Қазақстанның экспорттық әлеуетін күшейту бар.

Ынтымақтастықтың перспективалы бағыттарының бірі Аризона Университетінің профессоры Джеффри Пьюн бастаған қайта өңделген күкірт негізіндегі экологиялық таза материалдарды әзірлеу жобасы болуы мүмкін. Бұл инновациялық технология «Таза Қазақстан» ұлттық бағдарламасының басымдықтарына сәйкес келетін тұрақты өндірістерді құру үшін кең мүмкіндіктер ашады. Қазіргі уақытта Қазақстандағы әлеуетті индустриялық әріптестермен алдын ала келіссөздер жүргізілуде. Жоба қолданбалы әлеуетті зерттеу және нарық жағдайына технологиялық бейімделу сатысында.

Қазақстанның өндірістік секторымен тікелей өзара іс-қимыл перспективалары да талқылануда. Тау-кен дела саласындағы «Қазақмыс» компаниясымен және ядролық энергетика және тұрақты технологиялық шешімдер саласындағы «Қазатомөнеркәсіп» ұлттық компаниясымен ынтымақтастықтың әлеуетті бағыттары белгіленді. Бұл байланыстар ғылыми зерттеулердің қолданбалы сипатын күшейтуге және оларды коммерцияландыру спектрін кеңейтуге арналған.

Осылайша, Kozybayev University мен Аризона Университеті арасындағы ғылыми серіктестіктің даму, озық технологияларды енгізу, жаңа буын зерттеушілерін даярлау және орнықты дамудың негізгі міндеттерін шешу үшін үлкен әлеуеті бар. Бұл ынтымақтастық – Солтүстік Қазақстанды ғылыми инновациялар мен халықаралық ынтымақтастық орталығына айналдыруға жасалған қадам.

Сұхбаттасқан

Александр ПЕТРУХИН

---

Аннотация

Ербол Исакаев, ректор Северо-Казахстанского университета имени М. Козыбаева (Петропавловск), одного из старейших вузов страны и единственного многопрофильного высшего учебного заведения региона, отвечает на вопросы редакции о работе филиала Университета Аризоны, открытого на базе вуза. В преподавательский состав филиала входят признанные американские ученые и практики, а масштабные междисциплинарные проекты в рамках научного сотрудничества двух вузов направлены на решение производственных задач региона.