Atyrau University: университеттік білім беруді интернационалдандыру – жоғары оқу орны қалай жаһандық сипатқа ие болады

Әлемдегі жоғары білім беруді дамытудың заманауи парадигмасы университеттің халықаралық білім беру және ғылыми кеңістікке интеграциясынсыз мүмкін емес. Интернационалдандыру тек академиялық ұтқырлықты ғана емес, сонымен қатар білім беру бағдарламаларын трансформациялауды, біліктілікті халықаралық тануды, стратегиялық серіктестіктерді және студенттер мен оқытушылардың мәдениаралық құзыреттілігін қамтиды. Соңғы бес жылда Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университеті осы бағыттардың тұрақты өсуін көрсетіп отыр.

Институционалдық қайта құру интернационализацияның негізі ретінде

Бірыңғай ұйымдастырушылық буын шеңберінде осы функцияларды шоғырландыру ЖОО-ның халықаралық саясатының тұтастығы мен дәйектілігін қамтамасыз етіп, тиімді басқарушылық тәжірибені енгізуге ықпалын тигізді, университеттің халықаралық білім беру және ғылыми-зерттеу контекстіндегі позициясын нығайтты.

Халықаралық стратегияны жүзеге асыруға жауапты мамандандырылған құрылымдық бөлімшенің қалыптасуы интернационалдандыру процестерін институттандырудың маңызды кезеңі болды. Оның негізгі қызмет бағыттарына халықаралық жобаларды үйлестіру, шетелдік білім және ғылым мекемелерімен серіктестік қарым-қатынасты дамыту, шетелдік мамандарды тарту, университетті әлемдік академиялық кеңістікте ілгерілету, тілдерді оқытуды ұйымдастыру, шетелдік студенттерге қолдау көрсету кіреді. Бұл функцияларды бір ұйымдық бөлімше аясында топтастыру университеттің халықаралық саясатының тұтастығы мен дәйектілігін қамтамасыз етті, тиімді басқару тәжірибесін енгізуге ықпал етті және халықаралық білім беру және ғылыми-зерттеу контекстінде университеттің позициясын нығайтты.

Академиялық ұтқырлық: цифрландыру және тұрақты өсу

Академиялық ұтқырлық университеттің халықаралық білім кеңістігіне интеграциялануын жеңілдететін интернационалдандырудың негізгі құралдарының бірі болып саналады.

2020 жылдан бастап халықаралық бағдарламалар (Erasmus+, Орхун, Мевлана) шеңберінде де, екіжақты келісімдер негізінде де жүзеге асырылып жатқан студенттер мен оқытушылар ұтқырлығының тұрақты өсуі байқалады. Серіктестік географиясы Франция, Польша, Түркия, Литва, Латвия, сондай-ақ ТМД және Азия елдерін қамтиды.

Халықаралық байланыстардың осындай кеңеюі академиялық алмасу, бірлескен оқыту және ғылыми өзара іс-қимыл үшін қолайлы жағдайлар жасауға мүмкіндік берді, бұл университеттің жаһандық білім беру процесінің ашық және интеграцияланған қатысушысы ретіндегі позициясын нығайтады.

Шетелдік оқытушыларды тарту: академиялық әлеуетті күшейту 

Шетелдік оқытушылардың білім беру және ғылыми қызметке интеграциясы университетті интернационалдандырудың басым бағыттарының бірі ретінде қарастырылады. Академиялық ұтқырлық және халықаралық ынтымақтастық бағдарламаларын іске асыру шеңберінде оқыту мен ғылыми өзара іс-қимылға Канада, АҚШ, Германия, Түркия, Италия, Ресей, Қырғызстан, Өзбекстан және Әзірбайжаннан мамандар тартылды. Шақырылған ғалымдар дәріс курстарын оқуды, шеберлік сыныптарын өткізуді, конференцияларға, бірлескен ғылыми зерттеулерге қатысуды жүзеге асырады, сондай-ақ халықаралық аккредиттеу және бірлескен білім беру бағдарламаларын әзірлеу мәселелері бойынша кеңес береді.

Fulbright бағдарламасы бойынша АҚШ-тың Қазақстандағы елшілігімен, сондай-ақ Түркия Республикасының елшілігімен тұрақты ынтымақтастықты ерекше атап өткен жөн.

Үш жыл бойы университетке профессор-оқытушылар құрамы мен студенттерді ағылшын және түрік тілдеріне, сондай-ақ тиісті елдердің мәдениетіне оқытатын волонтер-оқытушылар жіберіледі. Бұл тілдік дайындықты тереңдетуге ғана емес, сонымен қатар халықаралық академиялық және зерттеу бастамаларына тиімді қатысу үшін қажетті мәдениетаралық құзыреттіліктерді қалыптастыруға ықпал етеді. Серіктестіктің мұндай түрлері білім беру саласындағы «жұмсақ дипломатияның» сәтті үлгісін білдіреді және университеттің халықаралық имиджін нығайтуға ықпал етеді.

Қос дипломды білім және бірлескен бағдарламалар 

Тағы бір инновациялық бағыт қос дипломды және бірлескен оқытуды дамыту болды.

Бүгінгі таңда Түркия (Нийде Омер Халисдемир университеті), Ресей (Астрахан мемлекеттік техникалық университеті) және Польша (Гданьск қаласындағы Туризм академиясы) университеттерімен бағдарламалар жүзеге асырылуда.

2023 жылы Нийде Омер Халисдемир университетімен филология бойынша бірлескен магистрлік бағдарламаға алғашқы қабылдау жүзеге асырылды. Сонымен қатар, 2024 жылы сол университетпен бірге «Шет тілдер: екі шет тілі» атты жаңа бірлескен білім беру бағдарламасын іске асыру басталды. Оқыту ағылшын және түрік тілдерінде жүзеге асырылады. 2025-2026 оқу жылына талапкерлерді қабылдау жоспарланған, кәсіптік бағдар беру және қабылдау науқаны жүргізілуде.

Бұған дейін Астрахань мемлекеттік техникалық университетімен ынтымақтастық аясында экология магистрлері даярланған болатын. Осы білім беру бағдарламасы бойынша екі магистр бітірді, бүгінде түлектер экологиялық сақтандыру саласында жұмыс істейді.

Гданьск қаласындағы Туризм академиясымен бірлесіп қос дипломды бағдарлама әзірленді және 2025 жылдың қыркүйегінен бастап Атырау университетінің 15 студенті Польшада 5В090200 «Туризм» білім беру бағдарламасы бойынша оқуды бастауға дайындалуда. Оқыту ағылшын тілінде жүргізіледі.

Қос дипломды бағдарламалар бойынша оқу мерзімі бакалавриат үшін 4 жылды және магистратура үшін 2 жылды құрайды:

• бакалавриат үшін – Атырау университетінде 2 жыл және шетел университетінде 2 жыл;

• магистратура үшін – Атырау университетінде 1 жыл және шетел университетінде – 1 жыл.

Ағылшын тілді бағдарламаға түсетін студенттер келесі тілдік талаптардың біріне сай болуы керек:

– балы 5,5 немесе одан жоғары IELTS сертификатының болуы;

– қағаз нұсқадағы тестілеу кезінде 550 балға немесе компьютерлік тестілеу кезінде 213 балға TOEFL сертификаты;

– А рейтингі бар Cambridge Advanced сертификаты;

– WSB-NLU ішкі ағылшын тілін білу емтиханын тапсыру.

Қос дипломды бағдарламаларға түскісі келетін талапкерлер Атырау университетінің халықаралық ынтымақтастық және интернационалдандыру кеңсесінде жеке кеңес ала алады.

Халықаралық тартымдылықтың өсуі: студенттер мен келісімдер

Шетелдік студенттер контингенті тұрақты түрде артып келеді. Өзбекстан жетекші орынға ие, сонымен қатар Қытай, Түркия, Әзірбайжан, Түрікменстан, Иран және басқа елдердің студенттері білім алуда. Университет шекаралас аймақтардан келген этникалық қазақтармен мақсатты жұмыс жүргізуде. Халықаралық келісімдер саны 100-ден асты, келісімнің ауқымы ТМД, Азия, Еуропа және Америка елдерін қамтиды. Келісім-дердің көпшілігі өзара іс-қимылдың цифрлық форматтарының арқасында белсенді іске асыру кезеңіне өтті.

Университет студенттері мен оқытушылары халықаралық академиялық ортаға белсенді қатысуда. Университет Erasmus+, Horizon Europe және т.б. сияқты халықаралық ғылыми конференцияларға, тағылымдамаларға, бірлескен басылымдарға және гранттық бағдарламаларға қатысуға шақырады. Жыл сайын халықаралық гранттарға және университетаралық зерттеу бастамаларына қатысуға өтінімдер саны артып келеді. Бұл ғылыми әлеуетті нығайтып қана қоймай, университетіміздің қабырғасында жаһандық академиялық қоғамдастықтың қалыптасуына ықпал етеді.

Желілік байланыс және халықаралық ұйымдарға мүшелік

Атырау университеті Каспий маңы елдерінің университеттері қауымдастығы, Жібек жолы елдерінің университеттері мен консалтингтік компаниялары қауымдастығы, түркітілдес университеттер одағы және IREG обсерваториясын қоса алғанда, бес халықаралық қауымдастықтың мүшесі болып табылады. Соның нәтижесінде университетте халықаралық спорттық, академиялық және мәдени іс-шаралар тұрақты түрде өткізіліп тұрады. Мұндай платформалар желілік зерттеулерге, студенттермен алмасуға және жақсы тәжірибелермен бөлісуге мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта университет Каспий маңы университеттері қауымдастығы, Жібек жолы елдерінің университеттері мен консалтингтік компаниялары қауымдастығы, түркітілдес университеттер одағы және IREG обсерваториясын қоса алғанда, бес халықаралық қауымдастықтың құрамына кіреді. Осы ұйымдарға мүшелік халықаралық академиялық әріптестікті нығайтуға ықпал етеді, бірлескен білім беру және ғылыми бастамалар үшін мүмкіндіктер спектрін кеңейтеді, сондай-ақ халықаралық рейтингтік және аккредиттеу процестеріне қатысуды қамтамасыз етеді.

Осы платформалар негізінде университет шетелдік серіктестердің қатысуымен академиялық, мәдени және спорттық іс-шараларды жүзеге асырады, бұл өз кезегінде үздік тәжірибелермен алмасуға, желілік зерттеулерді дамытуға және халықаралық ынтымақтастық құндылықтарын ілгерілетуге ықпал етеді. 2025 жылы Атырау университеті базасында Каспий маңы елдері университеттері қауымдастығының Ассамблеясын өткізу туралы шешім өңірдегі университеттің өсіп келе жатқан рөлін маңызды мойындау болды. Форумды өткізу жоғары оқу орнының трансшекаралық академиялық өзара іс-қимылдың белсенді қатысушысы ретіндегі мәртебесін растайды және жоғары оқу орнының халықаралық білім беру кеңістігіне одан әрі интеграциялануы үшін алғышарттар жасайды.

Интернационалдандыру Атырау университетінің даму стратегиясының ажырамас бөлігіне айналуда. Соңғы бес жылда: цифрлық ұтқырлық, халықаралық оқытушыларды белсенді тарту, бірлескен бағдарламаларды іске қосу, студенттер контингентінің географиясын кеңейту және институционалдық тетіктерді күшейту сияқты бірқатар серпінді бастамалар іске асырылды. Алайда, одан әрі дамыту тілдік дайындықты күшейтуді, ағылшын тіліндегі бағдарламаларды кеңейтуді және ғылыми жарияланым белсенділігін арттыруды талап етеді. Интернационалдандырудың дәйекті және мақсатты дамуы университетке жаһандық білім беру кеңістігінде лайықты орын алуға мүмкіндік береді.

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің байланыс нөмірлері:

Атырау қаласы, Студенттер даңғылы, 1-ғимарат, Бас оқу корпусы, 265- кабинет.

Қабылдау комиссиясының телефон нөмірі: +7 7122 276321.

Халықаралық ынтымақтастық кеңсесінің Instagram желісі: @international.asu

Электрондық пошта: International_office@asu.edu.kz

Қансұлу ӨТЕПҚАЛИЕВА,

Х. Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің ғылым және халықаралық байланыстар жөніндегі проректоры

---

АННОТАЦИЯ

В условиях глобальной трансформации систем высшего образования интернационализация становится важнейшим фактором повышения конкурентоспособности вузов. В статье рассматривается опыт Атырауского университета имени Халела Досмухамедова по внедрению механизмов интернационализации через реализацию программ академической мобильности, развитие международного партнерства, участие в сетевых инициативах и привлечение иностранных студентов. Обосновывается необходимость комплексного подхода к интернационализации как системообразующего направления развития