IT – болашақтың стратегиялық ресурсы

Технология үйреншікті өмір салтымызды жылдам өзгертіп жатқан қазіргі әлемде болашақты жоспарлау ерекше көзқарасты қажет етеді. Осындай құралдардың бірі – форсайт-сессия – саланы дамытудың ұзақ мерзімді перспективаларын анықтауға, негізгі сын-қатерлерді анықтауға және стратегиялық көзқарасты қалыптастыруға көмектесетін ұжымдық болжау әдісі. Форсайт-сессиялар шешімдерді бірлесіп іздеу үшін білім беру, бизнес, үкімет өкілдерінің және жас мамандардың күш-жігерін біріктіруге мүмкіндік береді.

ASTANA POLYTECHNIC жоғары колледжі түрлі саланың болашағын талқылайтын мұндай іс-шараларды бірінші рет өткізіп отырған жоқ. Соңғы жылдары оқу орнының қабырғасында инженерлік мамандықтардың болашағына, қалалық ортаның тұрақты дамуына, білім берудің цифрлық трансформациясына арналған кездесулер өтті. Олардың әрқайсысы әдістемелік материалдарды әзірлеуден бастап бизнеспен бірлескен жобаларды жасауға дейінгі практикалық нәтижелерді берді.

Жұмысшы мамандықтары жылы аясында Астана қаласының білім басқармасы ASTANA POLYTECHNIC-пен бірлесіп IT-сала үшін ауқымды іс-шара – «IT болашақтың стратегиялық ресурсы ретінде» форсайт-сессиясын ұйымдастырды. Сессия колледж қабырғасында өтті және Қазақстандағы ақпараттық технологиялардың болашағын талқылау және жаңа буынның сұранысқа ие мамандарын даярлау үшін бүгінгі күні қабылдануға тиіс қадамдарды анықтау мақсатында студенттерді, оқытушыларды, түлектерді, бизнес және мемлекеттік құрылымдар өкілдерін жинады.

Астана қаласы мәслихатының депутаты Бауыржан Қасымбергебаев қатысушыларға құттықтау сөз сөйлеп, цифрлық экономика тек заманауи технологияларды ғана емес, сонымен қатар уақыттың сын-тегеуріндеріне тез бейімделе алатын сауатты мамандарды да талап ететінін атап өтті. Ол бүгінгі таңда осындай кадрларды даярлауда білім беру мекемелерінің рөлі өте маңызды екенін атап өтті.

Астана қаласы Білім басқармасының ТжКБ бөлімінің басшысы Ақмарал Хон түлектердің еңбек нарығында бірден бәсекеге қабілетті болуы үшін колледждердің жұмыс берушілермен тығыз өзара іс-қимылы және нақты өндірістік кейстерді білім беру бағдарламаларына біріктіру қажеттігіне назар аударды.

«Болашақ ІТ сала көшбасшыларының көзімен» панельдік баяндамалары аясында жеке және мемлекеттік құрылымдардың өкілдері сөз сөйледі.

Ернат Жүнісов («Еңбек ресурстарын дамыту орталығы» АҚ) алдағы 5-7 жылда деректерді талдау, киберқауіпсіздік және процестерді автоматтандыру саласындағы мамандарға сұраныстың өсуі негізгі тренд болатынын атап өтіп, салалық біліктілікті дамыту болжамын ұсынды.

Еран Мұқаев («Тамур» ЖШС) Қазақстанда стартап-экожүйенің дамуы туралы айтып, инновациялық IT-жобалардың пайда болуында мемлекеттік қолдау мен венчурлік капиталға қолжетімділіктің шешуші рөл атқаратынын атап өтті.

Айбике Өскенбай («Қаржы орталығы» АҚ) қаржы сервистерін цифрландыруға және банк саласындағы блокчейн-технологиялармен және жасанды интеллект жүйелерімен жұмыс істеуге қабілетті мамандарды оқыту қажеттілігіне назар аударды.

Светлана Лапенко (Worldskills халықаралық сарапшысы) IT-мамандарды даярлаудың халықаралық тәжірибесімен бөлісіп, болашақтың техникалық дағдыларды, жобалық ойлауды және шығармашылықты біріктіретін көпсалалы кадрларда екенін атап өтті.

СТРАТЕГИЯЛЫҚ БАҒЫТТАР

Жұмыс барысында қатысушылар алдағы жылдары IT-саланың дамуын анықтайтын бес негізгі бағытты анықтады:

− Киберқауіпсіздік – деректер мен инфрақұрылымды киберқауіптерден қорғау. Сарапшылар жаһандық цифрландыру жағдайында ақпараттық қауіпсіздік мамандары ерекше сұранысқа ие болатынын атап өтті.

− Жасанды интеллект және машиналық оқыту – процестерді автоматтандыру, үлкен деректерді талдау, бизнес пен мемлекеттік басқару үшін зияткерлік жүйелерді құру.

– Бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу – оның ішінде мобильді қосымшалар, бұлтты қызметтер және интеграциялық шешімдер.

− Заттар интернеті (IoT) – өнеркәсіпке, ауыл шаруашылығына, көлік пен тұрмысқа «ақылды» технологияларды енгізу.

– AR/VR және метағарыш – білім беру, медицина және ойын-сауық үшін келешегі бар цифрлық орта мен адамның өзара әрекеттесуінің жаңа форматтары.

СҰРАНЫСҚА ИЕ ҚҰЗЫРЕТТЕР МЕН ТЕХНОЛОГИЯЛАР

Сарапшылар болашақ IT-мамандар үшін міндетті болатын құзыреттерді атап өтті. Бұл деректермен жұмыс істеу қабілеті, таратылған ұжымдардағы топтық жұмыс дағдылары, стандартты емес мәселелерді шешудегі шығармашылық, жаһандық нарықта жұмыс істеу үшін шет тілдерін білу. Өнеркәсіптің дамуын анықтайтын технологиялардың қатарына блокчейн, кванттық есептеу, жаңа буын бұлтты платформалары және робототехника жатады.

БОЛАШАҚ IT-МАМАННЫҢ БЕЙНЕСІ

Қазіргі заманғы IT-маманы енді код жазумен немесе жүйелерді басқарумен шектелмейді. Технологиялық прогрестің қарқыны соншалық, ертең сұранысқа ие маман инженер, талдаушы, кәсіпкер және коммуникатордың қасиеттерін біріктіруі керек. Форсайт-сессияның қорытындысы бойынша алдағы бес-он жылда қажетті негізгі құзыреттерді көрсететін жаңа буын маманының портреті қалыптастырылды.

Терең техникалық білім:

– Бірнеше бағдарламалау тілін кәсіби меңгеру (Python немесе JavaScript сияқты көпшілік ғана емес, сонымен қатар Rust немесе Go сияқты келешегі бар);

– Күрделі IT-жүйелердің архитектурасын түсіну, жасанды интеллект, бұлтты технологиялар және микросервистік тәсілдерді қолдана отырып шешімдерді жобалау және біріктіру мүмкіндігі.

Пәнаралық ойлау:

– Технологияларды қолдану саласына байланысты экономиканы, психологияны, құқықтану немесе медицинаны түсінумен IT-құзыреттілікті үйлестіре білу;

– Технологиялық шешімнің қоғамға, бизнес-процестерге және құқықтық ортаға қалай әсер ететінін бағалау мүмкіндігі.

Икемділік және үйрену:

– Технология әр 2-3 жыл сайын ескірген жағдайда, үнемі қайта даярлау және өзін-өзі тәрбиелеу дағдысы маңызды болады.

– Жаңа тілдерді, платформалар мен фреймворктарды жылдам үйрену құралдарын меңгеру.

Дамыған «soft skills»:

– Бөлінген халықаралық ұжымдардағы командалық жұмыс дағдылары;

– Техникалық және техникалық емес аудиторияға күрделі идеяларды нақты және түсінікті түрде ұсыну мүмкіндігі;

– Эмпатия және көпұлтты ортада келісімге кел білу.

Кәсіпкерлік тәсіл:

– Технологияларды жаңа бизнес-модельдер құру үшін ресурс ретінде қарау;

– Стартап мәдениетін түсіну, гипотезаны сынау, өнімді нарыққа шығару және оны пайдаланушылардың қажеттіліктеріне бейімдеу.

Жауапкершілік және цифрлық этика:

– Технологияларды әзірлеудің әлеуметтік және этикалық салдарын, әсіресе жасанды интеллект, дербес деректерді өңдеу және еңбекті автоматтандыру салаларында жүзеге асыру;

– Ашықтық, қауіпсіздік және орнықты даму қағидаттары бойынша жұмыс істеуге дайын болу.

Болашақтың IT-маманы – бұл икемді ойлайтын, жаңа технологияларға тез бейімделе алатын, топтық жұмыстың жоғары мәдениеті бар және тұрақты оқуға дайын маман. Ол техникалық сараптаманы шығармашылықпен үйлестіреді, бизнес-процестерді түсінеді және нарықта сұранысқа ие шешімдерді қалай жасау керектігін біледі.

КОЛЛЕДЖ ЖӘНЕ БИЗНЕС

Сессияның маңызды міндеті колледж, оның түлектері мен бизнес-қоғамдастық арасындағы байланыстарды нығайту болды, бұл нарықтың өзекті сұраныстарына жауап беретін кадрларды тиімді өзара іс-қимыл мен даярлауға ықпал етеді.

ASTANA POLYTECHNIC «ГТС» АҚ, «Еңбек ресурстарын дамыту орталығы» АҚ, «Tamur» ЖШС, «Sailet» ЖШС, «RailDev» ЖШС, «ISV Central Asia» ЖШС, «Kazbrands» ҚҚ және т.б. сияқты Қазақстанның жетекші IT-компанияларымен белсенді ынтымақтасады. Серіктестік бірлескен білім беру бағдарламалары, компания мамандарының шақырылған лекторлар ретінде қатысуы, өндірістік тәжірибелер мен хакатондарды ұйымдастыру арқылы жүзеге асырылады.

Колледж түлектері тәлімгерлік бағдарламаларға қатысу, 0азіргі студенттермен тәжірибе алмасу және жұмысқа орналасуға көмектесу арқылы альма-матермен байланысын сақтайды. ASTANA POLYTECHNIC түлектерінің едәуір бөлігі junior-әзірлеушілерден бастап жоба жетекшілеріне дейінгі позицияларды иелене отырып, отандық және халықаралық IT-компанияларда табысты жұмыс істейді.

ТАБЫСТЫ ӘЗІРЛЕМЕ

ASTANA POLYTECHNIC жоғары колледжінің П-22-58гб тобының үшінші курс студенттерінің кәсіби практикасы кезінде орындалған нақты студенттік жобаның тұсаукесері жұмыс берушілердің назарын өзіне аударды. Идея авторлары – Бекзат Сейтеналы, Нұрасыл Жолмұратов, Әзімхан Молдашев және Сарвар Қалжанова.

Жас әзірлеушілер Астана қаласының Ауданаралық ювеналды сотының тапсырысы бойынша «Otbasykomek» сайтын құрды. Ресурстың мақсаты – азаматтардың өтініштерімен жұмысты жеңілдету, өмірлік жағдайы қиын отбасылармен және балалармен ыңғайлы қарым-қатынасты қамтамасыз ету.

Сайт ешқайда бармай-ақ онлайн өтініш беруге; нақты уақыт режимінде өтініштің мәртебесін бақылауға; мамандардан қашықтықтан кеңес алуға; кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау бойынша пайдалы ақпарат табуға мүмкіндік береді.

Сот өкілдері студенттердің бастамасын жоғары бағалап, сайтты пайдалануға қабылдады. Бүгінгі таңда платформа жұмыста белсенді қолданылады, сонымен қатар оны одан әрі дамыту мүмкіндігі қарастырылуда.

Әзірлеу кезінде студенттер бірқатар инновациялық шешімдерді, атап айтқанда қарапайым және интуитивті интерфейс, сондай-ақ арнайы IT дағдылары жоқ пайдаланушылар үшін ыңғайлы навигация жүйесін енгізді.

Сарапшылардың айтуынша, мұндай жобалар ASTANA POLYTECHNIC студенттерінің мемлекеттік құрылымдар талап ететін іс жүзінде маңызды цифрлық өнімдерді жасай алатынын дәлелдейді. Астана қаласының кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық сотының төрағасы Лейла Зинашева студенттерге атқарған жұмыстары үшін алғыс білдіріп, ата-аналарына алғыс хаттар табыс етті, сондай-ақ балаларға жұмыс орындарын ұсынды.

ДАМУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Сессия «IT-білім беру және еңбек нарығы» панельдік талқылауымен аяқталды, онда жұмыс берушілер мен оқытушылар білім беру мекемелерінің өзара іс-қимылының өзекті сын-қатерлері мен нарық қажеттіліктерін талқылады. Жұмыс берушілер оларға практикалық тәжірибесі, әмбебап құзыреттілігі, жоғары кәсіби этикасы бар және жылдам үйренетін дайын кадрлардың қажет екенін атап өтті.

Талқылау қорытындысы бойынша IT-саланы одан әрі дамыту үшін ұсынымдар әзірленді:

- білім беру бағдарламаларына бизнес пен мемлекеттік құрылымдардың нақты кейстерін қосу;

- оқытуды практикамен ұштастыра отырып, дуальді білім беру жүйесін дамыту;

- акселераторлар, гранттар және тәлімгерлік арқылы студенттік стартап-бастамаларды қолдау;

- жұмыс істеп тұрған мамандар үшін біліктілікті арттырудың икемді курстарын құру;

- халықаралық ынтымақтастықты күшейту, WorldSkills және шетелдік ІТ-мектептердің үздік тәжірибелерін енгізу;

- болашақ мамандарда цифрлық этика мен жауапкершілік мәдениетін дамыту.

Кездесу ынтымақтастық туралы меморандумдарға қол қоюмен аяқталды. Kazbrands қоғамдық қоры мен ASTANA POLYTECHNIC студенттердің IT-бастамаларын дамыту және цифрлық шешімдерді ілгерілету туралы келісті. «Сайлет» ЖШС мен колледж бірлескен білім беру бағдарламаларын, хакатондарды, тағылымдамаларды және оқу процесіне корпоративтік кейстерді енгізуді жоспарлады. ASTANA POLYTECHNIC және серіктестер білім, бизнес және мемлекет сұранысқа ие жаңа буын мамандарын даярлау үшін бірлесіп жұмыс істейтін экожүйені құру ниетін растады.

АННОТАЦИЯ

Управление образования города Астаны совместно с Высшим колледжем ASTANA POLYTECHNIC организовало масштабное мероприятие для IT-отрасли – форсайт-сессию «IT как стратегический ресурс будущего». На сессии встретились представители бизнеса, государства и образования. Участники определили направления развития сферы информационных технологий и наметили дальнейшие шаги для достижения поставленных целей.